AlmaLinux là một bản phân phối (Distribution) Linux mã nguồn mở, miễn phí, được phát triển bởi AlmaLinux OS Foundation – một tổ chức phi lợi nhuận. Hệ điều hành này được thiết kế để trở thành một hệ điều hành cấp doanh nghiệp (Enterprise-grade) được cộng đồng hỗ trợ, tương thích nhị phân với Red Hat Enterprise Linux (RHEL). Tên gọi Alma trong tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là “linh hồn”, thể hiện lời tri ân đến cộng đồng Linux. AlmaLinux ra đời sau khi Red Hat thông báo ngừng phát triển CentOS Linux 7 vào cuối năm 2020. Ngay lập tức, công ty CloudLinux (chủ nhân của bản phân phối thương mại CloudLinux OS) tuyên bố sẽ hậu thuẫn dự án AlmaLinux, nhằm cung cấp bản kế thừa cộng đồng cho CentOS và duy trì khả năng tương thích với RHEL. Nền tảng này được nhiều công ty lớn (như ARM, AWS, Microsoft…) hỗ trợ và được CloudLinux cam kết tài trợ 1 triệu USD mỗi năm. Đối tượng chính của AlmaLinux là người dùng doanh nghiệp cần một hệ điều hành máy chủ ổn định, thay thế CentOS để triển khai trên máy chủ, đám mây và trung tâm dữ liệu.
AlmaLinux 10 vừa ra mắt
AlmaLinux 10.0 (tên mã Purple Lion) đã chính thức được phát hành ngày 27 tháng 5 năm 2025. Phiên bản này bám sát cùng lịch phát hành với Red Hat Enterprise Linux 10, nhằm giữ tính tương thích. AlmaLinux 10 có chu kỳ hỗ trợ lâu dài: phát hành 10.0 được hỗ trợ đầy đủ đến ngày 31/5/2030 và hỗ trợ bảo mật kéo dài đến 31/5/2035. Phiên bản beta của AlmaLinux 10 từng được công bố vào tháng 12/2024, và bản ổn định 10.0 ra mắt chỉ vài tháng sau khi RHEL 10 chính thức phát hành.
Mục tiêu chính của AlmaLinux 10 là nâng cao hiệu suất, bảo mật và trải nghiệm phát triển, đồng thời giữ vững tính ổn định cho môi trường doanh nghiệp. Theo thông báo trên trang tin chính thức của dự án, AlmaLinux 10 mang đến “các cải tiến đáng kể trên các thành phần lõi, cải thiện quy trình phát triển, bảo mật và hiệu năng”. Rõ ràng phiên bản mới được định hướng tối ưu cho các hệ thống sản xuất, bảo vệ dữ liệu và hỗ trợ nhiều công nghệ hiện đại (đặc biệt là các công nghệ liên quan đến an toàn vững chắc).
Tính năng và cải tiến mới trong AlmaLinux 10
Phiên bản AlmaLinux 10 bao gồm nhiều tính năng nâng cấp so với thế hệ trước, tập trung vào các khía cạnh: hiệu năng, bảo mật, phần mềm, nhân Linux và khả năng tương thích phần cứng. Cụ thể:
Cập nhật phần mềm và công cụ lập trình: AlmaLinux 10 đi kèm với các ngôn ngữ và thư viện mới nhất. Các gói ngôn ngữ động được cập nhật bao gồm Python 3.12, Ruby 3.3, Node.js 22, Perl 5.40. Bộ công cụ biên dịch cũng được nâng cấp – ví dụ LLVM Toolset 19.1.7, Rust Toolset 1.84.1 và Go Toolset 1.23. Nhờ vậy, các lập trình viên có sẵn môi trường phát triển mới nhất, thuận tiện cho việc xây dựng ứng dụng hiện đại. Chẳng hạn, Python 3.12 mang lại nhiều cải tiến về hiệu suất so với 3.11 cũ, và Rust 1.84 cải thiện khả năng quản lý bộ nhớ.
Nhân Linux và kiến trúc phần cứng: AlmaLinux 10 sử dụng nhân Linux 6.12 (cụ thể là kernel 6.12.0-55.9.1), đem đến khả năng hỗ trợ phần cứng mới, Driver mới và tối ưu cho thiết bị hiện đại. Đáng chú ý, phiên bản này tái kích hoạt hỗ trợ cho kiến trúc x86_64-v2 dành cho các CPU cũ hơn, trong khi Red Hat RHEL 10 chỉ mặc định tối ưu cho x86_64-v3 (các CPU mới). Như vậy, người dùng có phần cứng hơi “lỗi thời” vẫn có thể cài AlmaLinux 10 phù hợp. Ngoài ra, AlmaLinux 10 kích hoạt mặc định frame pointer trong kernel, hỗ trợ rất tốt cho việc theo dõi và tối ưu hóa hiệu năng hệ thống theo thời gian thực. Các tùy chọn ảo hóa cũng được cải thiện: hỗ trợ KVM trên kiến trúc IBM Power được kích hoạt trở lại, cho phép tiếp tục sử dụng ảo hóa libvirt/KVM trên máy chủ POWER giống như AlmaLinux 8, đồng thời hỗ trợ SPICE (đồ họa ảo hóa cho server và client) được bật lại. Những thay đổi này giúp AlmaLinux 10 chạy ổn định trên nhiều môi trường phần cứng, bao gồm cả kiến trúc ARM và hệ thống chuyên dụng.
Hiệu suất và giám sát: Một số công cụ giám sát và gỡ lỗi hiệu năng cũng được nâng cấp. Ví dụ, PCP 6.3.2 (Performance Co-Pilot) và Grafana 10.2.6 có mặt trong kho ứng dụng, giúp quản trị viên dễ dàng quan sát chỉ số hệ thống và báo cáo hiệu năng. Công cụ gỡ lỗi GDB 14.2 và Valgrind 3.24 mới cũng sẵn sàng cho việc tối ưu hóa ứng dụng trên AlmaLinux 10. Nhìn chung, các bản cập nhật trên giúp hệ thống ổn định hơn, các ứng dụng chạy hiệu quả hơn.
Bảo mật nâng cao: AlmaLinux 10 tăng cường an ninh để đáp ứng các yêu cầu hiện đại. Hệ thống chính sách mã hóa toàn hệ thống (
crypto-policies), công cụ OpenSSL và OpenSSH giờ đây hỗ trợ thuật toán mật mã hậu lượng tử (post-quantum), giúp chuẩn bị cho tương lai khi máy tính lượng tử phổ biến. Phiên bản OpenSSH 9.9 được tích hợp, mang lại nhiều bản sửa lỗi và cải tiến so với SSH 8.7 ở AlmaLinux 9. Ngoài ra, công cụ quản lý quyền sudo có một vai trò (role) mới cho phép phân phối và đồng bộ tập tin cấu hình sudo giữa nhiều máy chủ, giúp quản lý tập trung an toàn hơn. AlmaLinux 10 còn bổ sung công cụ Sequoia PGP (hai lệnhsqvàsqv) – một lựa chọn mới bên cạnh GnuPG để quản lý mã hóa và chữ ký số OpenPGP. Selinux trong phiên bản 3.8 giới thiệu thêm nhiều tùy chọn: hỗ trợ chạy ứng dụng giao diện đồ họa (Wayland) trong sandbox của SELinux và thêm chế độ xuất báo cáoaudit2allowdưới dạng CIL (Common Intermediate Language) dễ chỉnh sửa. Công cụ Keylime 0.2.7 (dùng cho khởi tạo và quản lý Hệ Thống Tin Cậy Nền Tảng) cũng được cập nhật để hỗ trợ nhận dạng thiết bị phần cứng và dùng TLS 1.3 làm mặc định. Tất cả những nâng cấp này đồng nghĩa với việc AlmaLinux 10 an toàn hơn khi vận hành trong môi trường doanh nghiệp hiện đại.Giao diện người dùng (Desktop): Mặc dù AlmaLinux chủ yếu hướng đến máy chủ, phiên bản Workstation vẫn cập nhật môi trường đồ họa cho người dùng cá nhân. Trên cơ sở RHEL 10, AlmaLinux 10 dự kiến sẽ sử dụng GNOME 47 làm giao diện mặc định cho bản Desktop, mang đến trải nghiệm đồ họa hiện đại với nhiều tính năng mới của GNOME. (Ví dụ trên bản kitten beta của AL10 đã cho thấy GNOME 47 được tích hợp.) Đồng thời, hệ thống cài đặt và boot cũng tương tự RHEL 10, đảm bảo hỗ trợ tốt cho các công nghệ ảo hóa và đám mây. Tuy nhiên, bản phân phối này không chú trọng quá nhiều đến giao diện mà ưu tiên ổn định hạ tầng.
Hệ thống tập tin: Phiên bản mới tiếp tục hỗ trợ các hệ thống tập tin chuẩn của RHEL: XFS (mặc định), ext4, Btrfs (có thể cần enable thêm), Stratis, và các tùy chọn lưu trữ khác. AlmaLinux 10 không có thay đổi đột phá nào về hệ tập tin, nhưng kế thừa đầy đủ khả năng của RHEL 10. Người dùng vẫn có thể tùy chọn XFS hoặc ext4 cho các phân vùng chính, cũng như sử dụng LVM hay ZFS tùy nhu cầu. Trong các bản thử nghiệm trước đó, cộng đồng đã quan tâm đến Btrfs nhưng hiện chưa có hỗ trợ chính thức theo mặc định, dự án tập trung vào các định dạng đang ổn định lâu dài.
So sánh AlmaLinux 10 với CentOS Stream và Rocky Linux
| Tiêu chí | AlmaLinux 10 | Rocky Linux | CentOS Stream |
|---|---|---|---|
| Mô hình phát hành | Dựa trên cùng mã nguồn với RHEL 10, phát hành theo chu kỳ ổn định (point releases). | Dựa trên RHEL (như Alma), cũng phát hành theo chu kỳ ổn định; theo mục tiêu tái tạo 1:1 mã RHEL. | Rolling release (liên tục), là kênh đón đầu các thay đổi trước khi vào RHEL; không có lịch ổn định định kỳ. |
| Cộng đồng / Tổ chức | Được phát triển bởi AlmaLinux OS Foundation (501(c)), ban đầu do CloudLinux khởi xướng và tài trợ; nhiều công ty ủng hộ (ARM, AWS, Microsoft…). | Do cộng đồng lãnh đạo (Rocky Enterprise Software Foundation) do Greg Kurtzer – cha đẻ CentOS – thành lập; được Ctrl IQ (CIQ) tài trợ và hỗ trợ. | Được duy trì bởi dự án CentOS của Red Hat; Red Hat kiểm soát chính; cộng đồng đóng góp và kiểm thử. |
| Triết lý phát triển | Hướng đến sản phẩm “enterprise-grade”, miễn phí và tương thích RHEL, nhưng không nhất thiết là bản sao y nguyên 1:1. AlmaLinux hiện theo hướng giữ khả năng chạy ứng dụng RHEL (ABI-compatible) mà không nhất thiết công bố mã nguồn 100% giống RHEL. | Tập trung trở thành bản clone 100% bug-for-bug của RHEL. Rocky vẫn giữ mục tiêu 1:1 với RHEL bằng cách sử dụng các nguồn công khai của RHEL hoặc Universal Base Image (UBI). | Mục tiêu là kênh trung gian (midstream) preview – thu thập các cập nhật trước khi lên RHEL. Không nhằm thay thế CentOS Linux cố định; mang tính thử nghiệm, liên tục thay đổi. |
| Chu kỳ hỗ trợ | Hỗ trợ 10 năm (hệ RHEL-style LTS); AL 10.0 cập nhật chính đến 2030, bảo mật đến 2035. | Cũng cam kết hỗ trợ dài hạn ~10 năm cho mỗi phiên bản lớn, tương tự RHEL. Ví dụ Rocky 8 hỗ trợ đến 2029. | Không áp dụng giai đoạn hỗ trợ cụ thể. CentOS Stream liên tục nhận bản vá và tính năng mới theo chu kỳ của RHEL. |
| Độ ổn định | Mức độ ổn định cao, tương đương RHEL. Phù hợp cho môi trường sản xuất (server, doanh nghiệp) nhờ cập nhật ổn định và hỗ trợ lâu dài. | Ổn định tương đương AlmaLinux – thiết kế cho doanh nghiệp và máy chủ. Rocky được dùng rộng rãi trong các ngành cần tính ổn định cao (như HPC). | Độ ổn định thấp hơn so với bản ổn định RHEL; do cập nhật liên tục và chưa được thử nghiệm đầy đủ, nên CentOS Stream phù hợp cho thử nghiệm và phát triển, không khuyến khích dùng trong sản xuất quan trọng. |
| Đối tượng sử dụng | Máy chủ doanh nghiệp, trung tâm dữ liệu, ứng dụng đòi hỏi ổn định, bảo mật lâu dài; một số dùng trên máy trạm cá nhân cũng được (phiên bản Workstation). | Tương tự AlmaLinux – nhắm đến doanh nghiệp, cao cấp về tính ổn định, đặc biệt phổ biến trong cộng đồng HPC và máy chủ. | Chủ yếu dành cho phát triển phần mềm, kiểm thử, nơi cần tiếp cận sớm các tính năng RHEL mới. Các nhà phát triển có thể dùng CentOS Stream để đóng góp và thử nghiệm. |
Tóm lại, AlmaLinux 10 và Rocky Linux đều là các bản phân phối “clone” của RHEL, phát hành định kỳ và hỗ trợ lâu dài. Rocky nhấn mạnh tính 1-đối-1 với RHEL, trong khi AlmaLinux đã nới lỏng mục tiêu này thành “tương thích nhị phân (ABI-compatible)” với RHEL, sử dụng nguồn của CentOS Stream để duy trì tính cập nhật. Ở chiều ngược lại, CentOS Stream không cố gắng đóng vai trò thay thế CentOS cố định mà là một kênh trung gian của Red Hat, nhận bản cập nhật trước khi lên RHEL; điều này khiến CentOS Stream ít ổn định hơn, phù hợp cho thử nghiệm hơn là môi trường sản xuất nghiêm ngặt.
Đánh giá nhanh AlmaLinux 10
Ưu điểm của AlmaLinux 10 là:
Miễn phí và ổn định lâu dài: Người dùng có được hệ điều hành cấp doanh nghiệp tương tự RHEL mà không cần trả phí bản quyền. Cộng đồng cam kết hỗ trợ dài hạn (10 năm) và thường xuyên phát hành bản cập nhật bảo mật, giúp hạ tầng luôn an toàn.
Tương thích RHEL mạnh mẽ: Các ứng dụng, gói phần mềm được thiết kế cho RHEL đều chạy tốt trên AlmaLinux. Điều này giúp di chuyển từ CentOS hoặc RHEL cũ sang dễ dàng.
Cải tiến mới: Phiên bản 10 bổ sung rất nhiều tính năng hiện đại (như công nghệ hậu lượng tử, gói phần mềm mới nhất, GUI, ảo hóa nâng cao) mà không đánh đổi tính ổn định.
Cộng đồng và tài trợ tốt: Được CloudLinux cam kết nguồn lực, thêm sự ủng hộ từ các công ty lớn, cho thấy đây là dự án có nền tảng vững chắc.
Hạn chế và lưu ý:
Do chính sách mã nguồn của Red Hat thay đổi (không công bố nguồn RHEL đầy đủ), AlmaLinux không tái tạo 100% RHEL như cũ mà chuyển sang tương thích cấp nhị phân. Với đa số người dùng, điều này không gây ảnh hưởng lớn, nhưng những ai cần hoàn toàn giống RHEL có thể lưu ý.
Phiên bản mới ngừng hỗ trợ kiến trúc 32-bit (i686), chỉ tập trung cho 64-bit. Người dùng quá cũ cần thiết bị cũ sẽ phải cân nhắc (nhưng hiện nay hiếm).
Công cụ ELevate để nâng cấp từ phiên bản trước (ví dụ từ Alma 9 lên 10) vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện và kiểm thử nội bộ. Nếu bạn định nâng cấp hệ thống quan trọng, cần theo dõi hướng dẫn chính thức và chờ bản hoàn chỉnh của ELevate hoặc tiến hành cài mới.
Như mọi bản Linux miễn phí khác, AlmaLinux không có hỗ trợ thương mại trực tiếp từ Red Hat. Tuy nhiên, vẫn có các nhà cung cấp dịch vụ và đối tác (như CloudLinux, Ctrl IQ với Rocky) cung cấp hỗ trợ kỹ thuật nếu cần.
Có nên nâng cấp hoặc triển khai mới? Với các hệ thống đang dùng CentOS 8 (hết hỗ trợ) hoặc CentOS Stream 9/10, AlmaLinux 10 là lựa chọn rất phù hợp để thay thế vì nó ổn định và được hỗ trợ lâu dài. Những doanh nghiệp muốn hệ thống miễn phí mà ổn định lâu dài, không cần phụ thuộc vào Red Hat đều có thể yên tâm triển khai AlmaLinux 10. Đối với người dùng cá nhân, nếu cần một hệ thống desktop ổn định (ví dụ học tập, phát triển ứng dụng), AlmaLinux 10 Workstation cũng là lựa chọn đáng cân nhắc (với GNOME 47 mới, giao diện thân thiện). Trong mọi trường hợp, việc triển khai mới AlmaLinux 10 đều nên tiến hành khi sản phẩm đã ổn định đầy đủ, và cần sao lưu dữ liệu trước khi nâng cấp.
Kết luận
AlmaLinux 10 là bản phát hành quan trọng, mang theo nhiều tính năng mới và cải tiến thiết thực, tiếp nối đúng mục tiêu trở thành bản thay thế CentOS Linux ổn định cho doanh nghiệp. Với cam kết hỗ trợ dài hạn, nâng cấp bảo mật tiên tiến và hiệu năng tốt, đây là lựa chọn Linux miễn phí “enterprise-grade” đáng tin cậy. Khi so sánh với CentOS Stream và Rocky Linux, AlmaLinux 10 nằm ở giữa: ổn định như Rocky, có nền tảng cộng đồng mạnh, nhưng linh hoạt trong hướng phát triển bằng cách sử dụng nguồn CentOS Stream. Nhìn chung, nếu bạn đang tìm hệ điều hành máy chủ Linux miễn phí, ổn định và tương thích với hệ sinh thái RHEL, AlmaLinux 10 xứng đáng để xem xét nâng cấp hoặc triển khai mới.
